In Memoriam Xander Wadman

Op 14 september 2018 is Xander Wadman ons ontvallen. Xander nam in onze schaakwereld een tamelijk unieke positie in. Velen van ons zullen hem meermalen hebben gezien zonder te weten wie hij was. Xander was een groot liefhebber van het schaakspel, maar hij speelde zelf geen partijen. Wel ging hij graag kijken, vooral bij KNSB wedstrijden en toernooien. Bij de wedstrijden van de topteams uit het noorden was hij vaak aanwezig, maar ook bezocht hij steevast het Groninger Kersttoernooi (onder alle namen die het heeft gehad), het toernooi in Wijk aan zee (onder alle namen die het heeft gehad), het Hoogeveense toernooi, en de grote toernooien die al ter ziele zijn. Hij had zelfs een huisje in de buurt van Wijk aan zee gekocht, o.a. om zo zijn reistijd te bekorten. Hij was niet zo extravert en maakte niet zo snel een sociaal praatje, maar was wel zeer doelgericht als het ging om bepaalde informatie die hij graag wilde hebben. Meestal hadden zijn wensen betrekking op de uitbreiding van zijn verzameling schaakboeken en -tijdschriften. Hij zorgde er dan ook voor dat hij vóór aanvang van een speelronde al aanwezig was. Xander had één van de grootste verzamelingen van Nederland op dat gebied, een flinke kamer vol boeken en daarnaast allerlei stapels tijdschriften en krantenknipsels. Hij had vooral veel toernooiboeken, maar ook heel veel openingsboeken. Dat laatste is opmerkelijk, omdat hij zelf niet speelde. Dat belette hem niet om openingen uitgebreid te bestuderen.
Ik ken Xander al vrij lang. Naast het schaakspel hielden wij beiden van muziek (Xander was violist in het NNO en het zal u niet verbazen dat hij ook een flinke verzameling violen bezat) en beeldende kunst (u raadt het al, er hing een schilderijenverzameling in zijn huis). Als ik een koorproject had met het NNO dan zocht ik Xander altijd op in de pauzes en dan hadden we het over schaken. Xander kende heel veel schakers en hij wist ook bijzonder veel, vooral uit de tijd dat spelers als Hort en Portisch en Romanishin de schaakwereld domineerden, en Tal en Smyslow en Spassky , en in Nederland Donner, Ree, Bouwmeester, Zuidema en Sosonko en Langeweg en Timman. De vorige zin ziet er misschien een beetje vreemd uit, maar het was precies zoals Xander sprak. Hij begon aan een opsomming en die hield vervolgens maar moeilijk op, als was Xander bang om iemand van de verzameling te vergeten te noemen, terwijl die schaker zeer de moeite waard was. We bezochten toernooien en tentoonstellingen, bij voorkeur per trein. Dan konden we allebei nog wat oude kranten lezen.
Xander had een goede band met Remco Heite, de huidige schrijver van de schaakrubriek in de noordelijke dagbladen, maar ook bekend toernooiorganisator (het toernooi met het paard als hoofdprijs) en schaakverzamelaar. Hij zal zich ook over de verzameling van Xander ontfermen. Op onderstaande foto zien we Xander in de rol van bordenjongen op het Remco Heite toernooi van 2008 (herkent u de spelers?).

Xander was getrouwd met een Georgische pianiste. Zij waren bezig een kind te adopteren uit Georgië en daardoor was zijn vrouw al twee jaar vrijwel onafgebroken in Georgië. De juridische en bureaucratische molens draaien daar bijzonder langzaam en het naar Nederland halen van Annelevan, zoals de jongen heet, is tijdens het leven van Xander niet gelukt. Wel werd zijn verzameling Georgische schilderijen steeds groter en knoopte hij contacten aan met Georgische schakers, zoals Baadur Jobava.
Xander was een bijzonder mens, die zijn eigen gang ging. Adviezen om, vanwege zijn hartklachten, een pacemaker te nemen voerde hij niet uit, omdat hij dacht dat het ding bij het vioolspelen in de weg zou zitten.
Hij is 64 jaar geworden.

Michiel Boekschoten